Kurtuluş Savaşı’nı Bitiren Antlaşma; Kurtuluş Savaşı (1919-1922), Türk milletinin bağımsızlığını kazanmak için verdiği destansı bir mücadeledir. Bu savaş, Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı sonrası imzaladığı Sevr Antlaşması’nın dayattığı ağır koşulları kabul etmeyen Türk milletinin, Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde başlattığı bir direniş hareketidir. Kurtuluş Savaşı’nı Bitiren Antlaşma, Türk milletinin bu kararlılığı ve azmi sonucunda imzalanan Lozan Barış Antlaşmasıdır. Lozan Barış Antlaşması, Türkiye’nin bağımsızlığını uluslararası düzeyde tanıyan ve Kurtuluş Savaşı’nın askeri boyutunu sona erdiren en önemli diplomatik zaferlerden biridir.
Bu makalede, Kurtuluş Savaşı’nı Bitiren Antlaşma olarak kabul edilen Lozan Barış Antlaşması’nın tarihi önemi, antlaşmanın hazırlanışı, süreci, içerdiği maddeler ve Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerinin nasıl atıldığı detaylı bir şekilde ele alınacaktır.
İçerik Tablosu
Sevr Antlaşması: Kurtuluş Savaşı’nın Başlangıç Noktası
Kurtuluş Savaşı öncesinde Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı’ndan mağlup ayrılmış ve 10 Ağustos 1920’de Sevr Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşma, Osmanlı Devleti’nin topraklarının büyük bir kısmını paylaşan, Türk milletine bağımsızlık tanımayan ve ülkeyi adeta parçalayan ağır şartları içermekteydi. Sevr Antlaşması, Türk milletinin özgürlüğünü ve egemenliğini tamamen yok sayarak, Osmanlı’nın son dönemini simgeleyen bir belgedir. Ancak bu antlaşma, Türk halkı ve Mustafa Kemal Atatürk önderliğindeki milli direniş tarafından hiçbir zaman kabul edilmemiştir. Sevr’in ağır şartlarına karşı, Türk milletinin bağımsızlık mücadelesi Kurtuluş Savaşı ile başlamıştır.
Kurtuluş Savaşı’nın Seyri

Mustafa Kemal Atatürk’ün 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkışı ile başlatılan Kurtuluş Savaşı, Türk milletinin işgalci güçlere karşı örgütlenmesini sağlamış ve bağımsızlık mücadelesi tüm yurtta yayılmıştır. Erzurum ve Sivas kongreleriyle milli mücadelenin temelleri atılmış, 23 Nisan 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin (TBMM) açılmasıyla halk iradesine dayanan bir yönetim şekli kurulmuştur. Kurtuluş Savaşı, Batı Cephesi’nde Yunan kuvvetlerine karşı kazanılan I. ve II. İnönü Muharebeleri, Sakarya Meydan Muharebesi ve Büyük Taarruz gibi kritik zaferlerle sonuçlanmıştır. Bu askeri başarılar, Türk milletinin özgürlüğe olan inancını pekiştirmiş ve Türkiye’nin siyasi varlığını uluslararası arenada yeniden kabul ettirmesini sağlamıştır.
Mudanya Antlaşması
Kurtuluş Savaşı’nı Fiilen Bitiren Antlaşma
11 Ekim 1922 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Hükûmeti ile İtilaf Devletleri (İngiltere, Fransa, İtalya) arasında imzalanan ateşkes anlaşmasıdır. Bu anlaşma, Kurtuluş Savaşı’nın askeri anlamda sona erdiği ve Lozan Barış Antlaşması’na giden sürecin başladığı önemli bir dönüm noktasıdır.
Savaş meydanındaki başarılar, Türk milletinin sadece askeri zaferlerle değil, aynı zamanda diplomatik zaferlerle de sonuç alabileceğini göstermiştir. 11 Ekim 1922’de imzalanan Mudanya Mütarekesi, Kurtuluş Savaşı’nı Bitiren Antlaşma olarak kabul edilen Lozan Barış Antlaşması sürecinin de başlangıcıdır. Mudanya’da imzalanan bu ateşkes antlaşmasıyla savaş resmen sona ermiş ve Türkiye ile İtilaf Devletleri arasında barış müzakerelerine başlanmasının yolu açılmıştır. Mudanya Mütarekesi ile işgal altındaki İstanbul ve Boğazlar, savaşın ardından Türkiye’ye iade edilmiştir.
Lozan Barış Konferansı’nın Başlaması
Kurtuluş Savaşı’nı Bitiren Antlaşma olan Lozan Barış Antlaşması, 20 Kasım 1922’de İsviçre’nin Lozan şehrinde başlayan barış konferansının sonunda imzalanmıştır. Lozan Barış Konferansı’na Türkiye’yi temsilen İsmet İnönü liderliğindeki heyet katılmıştır. İsmet İnönü’nün dehası, kararlılığı ve diplomatik zekası sayesinde Türkiye, konferansta toprak bütünlüğü ve bağımsızlık taleplerini güçlü bir şekilde savunmuştur. Lozan’da Türkiye’nin karşısında İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya ve Yunanistan gibi dönemin büyük güçleri yer alıyordu.
Konferans, özellikle Türkiye’nin boğazlar üzerindeki hakları, kapitülasyonların kaldırılması, sınırların belirlenmesi ve azınlık hakları gibi birçok konuda yoğun tartışmalara sahne olmuştur. Türk heyeti, İsmet İnönü’nün kararlı duruşu sayesinde bu konularda Türkiye lehine önemli kazanımlar elde etmiştir.
Lozan Barış Antlaşması’nın İmzalanması
Kurtuluş Savaşı’nı Bitiren Antlaşma olarak tarihe geçen Lozan Barış Antlaşması, 24 Temmuz 1923’te imzalanmıştır. Bu antlaşma, Türk milletinin bağımsızlık mücadelesini uluslararası düzeyde tescilleyen ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu belgesi niteliğinde olan bir antlaşmadır. Lozan Antlaşması, Sevr Antlaşması’nın tüm hükümlerini geçersiz kılmış ve Türkiye’nin Misak-ı Milli sınırlarını büyük ölçüde kabul ettirmiştir. Bu antlaşmayla, Osmanlı Devleti’nin yıkıldığı, ancak Türk milletinin egemenliğini yeniden kazandığı bir süreç sonuçlanmıştır.
Lozan Barış Antlaşması’nın getirdiği önemli kazanımlar şunlardır:
- Sınırlar: Türkiye’nin Misak-ı Milli sınırlarına büyük ölçüde uyulmuş, Batı Trakya Yunanistan’a bırakılırken, Doğu Anadolu’da Ermenilere toprak verilmesi isteği reddedilmiştir.
- Boğazlar: Boğazlar, Türkiye’nin egemenliğinde kalmış ancak uluslararası denetim altına alınmıştır.
- Kapitülasyonlar: Yabancı devletlere tanınan ekonomik ve hukuki ayrıcalıklar olan kapitülasyonlar tamamen kaldırılmıştır.
- Azınlıklar: Azınlıkların hakları korunmuş, ancak Türkiye’nin içişlerine karışma bahanesi olarak kullanılması önlenmiştir.
- Düyun-u Umumiye: Osmanlı Devleti’nin borçları adil bir şekilde paylaştırılmış ve Türkiye’nin ekonomik bağımsızlığı güvence altına alınmıştır.
Lozan Barış Antlaşması’nın Önemi ve Sonuçları
Kurtuluş Savaşı’nı Bitiren Antlaşma olan Lozan Barış Antlaşması, Türk milletinin bağımsızlığını ve egemenliğini uluslararası arenada kabul ettiren en önemli diplomatik başarıdır. Bu antlaşma ile Türk devleti, siyasi ve ekonomik bağımsızlığını kazanmış, uluslararası toplumda meşru bir devlet olarak tanınmıştır. Lozan, sadece askeri zaferlerin bir sonucu değil, aynı zamanda diplomatik bir zafer olarak da tarihe geçmiştir. Antlaşma, Türkiye’nin modern bir ulus-devlet olarak varlığını sürdürmesinin önünü açmış, kapitülasyonlar gibi ekonomik bağımlılığa neden olan uygulamaların sonunu getirmiştir.
Lozan Barış Antlaşması’nın en önemli kazanımlarından biri de Türkiye’nin sınırlarının ve toprak bütünlüğünün kabul edilmesidir. Özellikle boğazlar meselesi ve azınlıklar sorunu gibi konular, Türkiye lehine sonuçlanmış ve Türk devleti, tam bağımsız bir şekilde yönetimini sürdürme hakkını elde etmiştir.
Kurtuluş Savaşı’nı Bitiren Antlaşma olan Lozan Barış Antlaşması, Türk milletinin bağımsızlık mücadelesini taçlandıran, uluslararası düzeyde tescilleyen ve Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerini atan bir antlaşmadır. Türk milletinin verdiği destansı mücadelenin sonucunda elde edilen bu zafer, Türkiye’nin modernleşme yolunda attığı ilk büyük adımlardan biri olmuştur. Lozan Antlaşması, Kurtuluş Savaşı’nın sadece askeri değil, diplomatik olarak da kazanıldığını göstermekte ve bu yönüyle Türk milletinin geleceğine ışık tutmaktadır.
Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde kazanılan Kurtuluş Savaşı, Lozan Antlaşması ile resmen sona ermiş ve Türkiye Cumhuriyeti, uluslararası arenada bağımsız bir devlet olarak kabul edilmiştir. Kurtuluş Savaşı’nı Bitiren Antlaşma, Türk milletinin özgürlük ve bağımsızlık arzusunun bir simgesi olarak tarihteki yerini almıştır.
Kurtuluş Savaşı’nı Bitiren Antlaşma ile ilgili Yazılar